1) HARFLERIN DEGERLERI : Her harfin karsiligi olan sayisal bir deger vardir. Bu degerlere asagidaki tablodan ulasilabilir
Harf
|
Esdeger
|
Harf
|
Esdeger
|
A
|
10
|
N
|
25
|
B
|
12
|
O
|
26
|
C
|
13
|
P
|
27
|
D
|
14
|
Q
|
28
|
E
|
15
|
R
|
29
|
F
|
16
|
S
|
30
|
G
|
17
|
T
|
31
|
H
|
18
|
U
|
32
|
I
|
19
|
V
|
34
|
J
|
20
|
W
|
35
|
K
|
21
|
X
|
36
|
L
|
23
|
Y
|
37
|
M
|
24
|
Z
|
38
|
2) 2’NIN KATLARI ILE ÇARPIM : Konteyner numarasini olusturan harflerinde rakama dönüstürülmesi sonucunda olusan her bir sayi 2 üzeri 0’dan baslayarak sirayla çarpilmaya baslar.
3) YENI DIZI : Bu islemin sonucunda yeni bir dizi elde edilir.
4) YENI DIZININ TOPLAMI VE MATEMATIKSEL ISLEMLER: Yeni diziyi olusturan tüm sayilar toplanir. Elde edilen tek rakam 11’e bölünür. Bu bölme islemi sonucunda “kalan” rakaminin asagidaki tablodaki karsiligi “Kontrol Rakami” olacaktir.
Kalan
|
Kontrol rakkami
|
10
|
0
|
9
|
9
|
8
|
8
|
7
|
7
|
6
|
6
|
5
|
5
|
4
|
4
|
3
|
3
|
2
|
2
|
1
|
1
|
0
|
0
|
5) KONTROL RAKKAMINI BULMAK IÇIN ÖRNEK HESAPLAMA
Örnek Konteyner numarasi
Esdegerler
2.nin üstleri
1
|
2
|
4
|
8
|
16
|
32
|
64
|
128
|
256
|
512
|
2.nin üstleri ile çarpimi
38
|
30
|
108
|
256
|
0
|
0
|
192
|
896
|
512
|
2560
|
Toplam
4592
11’e bölüm isleri
417 tam 5/11
Buradaki 5 Bölme isleminin kalanidir.
Toplada 5 Rakkaminin yine 5 oldugu görülmektedir. Sonuç olarak ZEPU 003725 Numarali konteynerin kontrol rakaminin 5 disinda bir rakam olmayacagidir.
Konteyner Tip ve Özellikleri
c
|
Grup Kodu
|
Özellik
|
D
|
Tanimlama
|
G
|
GP
|
Havalandirmasiz genel konteyner
|
G0
|
Bir ya da her iki tarafindan (Bas-kiç) Açilabilir.
|
V
|
VH
|
Havaladirmali genel konteynerler
|
V2
|
Içinde mekanik havalandirma olan konteyner
|
B
|
BU
|
Basinca Dayanikli/Dayaniksiz dökme yük konteynerleri
|
B0 B1
|
Kapali konteyner Kapaili ve haza sizdirmaz
|
S
|
SN
|
Tanimlanmis özel yük konteyleri
|
S1
|
Otomobil Tasiyicilar
|
R
|
RE/RT/RS
|
Termal Konteynerler (Isitici-Sogutucu reefer'lar)
|
R0
|
Mekanik Isitici /Sogutuculu konteyner
|
H
|
HR/HI
|
isitma/sogutma ekipmani portatif olan Termal konteynerler
|
H0
|
Disaridan Portatif motor takilabilen konteynerler
|
U
|
UT
|
Open-Top Konteynerler
|
U0
|
Bir yada her iki tarafindan (Bas-Kiç) açilabilir.
|
P
|
PL/PF/PC/PS
|
Platform Konteynerler
|
P0
|
Platform konteynerler
|
T
|
TN/TD/TG
|
Tank Konteynerler TN: Tehlikesiz Yük TD: Tehlikeli Yük TG: Gazlar için
|
T3
|
Tehlikli yük tasiyabilen ve min.265Pa basinca dayanikli konteyner
|
A
|
AS
|
Hava veya standart tasimacilik amaçli konteynerler
|
A0
|
|
Boyut Tür ve Özellikleri
- 22G0 :20ft’lik 8ft6inch yüksekliginde bir ya da her iki tarafindan (bas-kiç) açilabilir standart konteyner.
- 42G0: 40ft’lik 8ft6inch yüksekliginde bir ya da her iki tarafindan (bas-kiç) açilabilir standart konteyner.
- 45S1 : 40ft’lik 9ft6inch yüksekliginde(HC) Autotainer – otomobil tasiyici
- 45R0 : 40ft’lik 9ft6inch yüksekliginde (HC) Termal konteyner – Reefer
- L5G0 : 45ft’lik 9ft6inch yüksekliginde (HC) bir ya da her iki tarafindan (bas-kiç) açilabilir konteyner.
Operasyonel Markalama Yine uygulamasi zorunlu olan bu markalama, asagidaki sekilde siniflandirilabilir;
- Konteyner kapasite bilgisi ( Hacim – ft3 ve m3 / agirlik – libre ve kg cinsinden)
- CSC onay plakasi ( Bu plakanin standartlari ve içermesi gereken bilgiler CSC’de açiklanmistir.)
- Ek bilgi plakasi ( Eger CSC plakasinda ek maddeler olarak açiklanmiyorsa) - üretim malzemesi , kullanilan boya vs. gibi teknik bilgiler
- Uyari Markalari – çikartmalari ( HC’ler için yükseklik bilgisi, serit markalamasi, forklift cepleri, standarttan genis konteyner markalamasi gibi.)
Opsiyonel (istege bagli)Markalama Bu markalama; adindan da anlasilacagi gibi, ISO 6346’da zorunlu olmayan marka-isaretlerden olusup, üretici veya operatörün kullanim amacina göre çesitlidir. Kisaca asagidaki sekilde siniflandirilabilir;
- Ilave yükseklik ve genislik uyari markalamalari
- Çesitli üretici talimat ve uyari çikartmalari
- MMax. Payload veya net yük kapasitesi markalamasi
Standartlara uygun olarak üretilen ve isletilen bir konteynerin normal sartlarda(kazalar-kayiplar-asiri yipranma vs. hariç tutuldugunda) ticari kullanim ömrü 10-15 yil arasindadir. Dünya konteyner mevcudu istatistikleri incelendiginde; çesitli tip ve boyutlarda 1960 yilinda toplam 18.000 teus olan dünya filosunun, 2008 yili itibari ile yaklasik 25milyon teus(16.200.000 adet)’ a çikmis oldugu görülmektedir. Yillik olarak yaklasik 3milyon teus yeni konteyner üretimi yapilmaktadir. Konteyner filosundaki yillik degisim, ihtiyaca göre yaklasik%5 ile %10 arasinda hep artis yönünde olmustur. Buna göre bir tahmin yapilacak olursa; günümüz itibari ile mevcut konteyner filosunun yaklasik 27milyon teus oldugu söylenebilir. 2008 yilinda dünya genelinde 150milyon teus dolu konteyner hareketi oldugu tahmin edilmekte ve bu rakam deniz yoluyla tasinan tüm yükler içinde ton bazinda %13’e karsilik gelmektedir.
1 Subat 2009 tarihi itibari ile dünya mevcut konteyner gemi filo kapasitesi; çalisir durumdaki 6044 gemide, toplamda 13,1milyon teus’dur. Yine ayni tarih itibari ile siparis listesinde; 2011 yili ortalarina kadar teslim edilecek çesitli boyutlarda, 6,2milyon teus kapasiteli 1147 gemi mevcuttur. Bu rakamlar, konteyner tasimaciliginin hizla gelisen ne denli büyük bir sektör oldugunu bir kez daha gözler önüne sermektedir.
Bu kadar büyük gelisen bir sektörde, konteyner standartlarini belirleyen mevcut kurallar bütününün siki bir sekilde uygulanmasi, gelisen teknolojiye paralel olarak güncelliginin ve uygulanabilirliginin korunmasi, her yönü ile sürekli gelismekte olan bu modelin kontrolünün sürekliliginin saglanmasi açisindan hayati önem tasimaktadir. Elbette ki bu mekanizmanin islerliginde, kural koyucu ve uygulayicilarinin yani sira, operatörlere de önemli görev ve sorumluluklar düsmektedir.
Kisaltmalar ve Sözlük:
- IMO: International Maritime Organization
- ISO : International Standards Organisation
- B.I.C : The Bureau International des Containers et du Transport Intermodal
- CSC : International Convention for Safe Containers – 1972
- MARAD: The United States Maritime Administration
- ASA : American Standards Association
- Teu : Twenty feet equivalent unit
- Feu: Forty feet equivalent unit
- HC: High Cube – 9ft 6inch yüksekliginde konteyner.
- Libre : Agirlik birimi olup, 1 libre= 0.454kg.
- Max. Operating Gross Weight: Konteynerin içindeki yükü ile birlikte izin verilen max. agirligidir.
- Tare Weight: Konteynerin devamli sabit ekipmani ile birlikte bos agirligidir
- Max. Payload veya Net yük kapasitesi : Max operating gross weight ile tare weight’in farki yani konteynerin tasimasina izin verilen max. yük miktaridir.
- Inter-modal Tasimacilik : Demiryolu,kara ve deniz tasimaciligini birlestiren kombine sistem
- Autotainer : Otomobil tasima amaçli kullanilan ve içlerinde otomobilleri emniyetli ve asgari yer kayiplari ile tasimaya uygun düzenekler bulunan konteynerler.
- Elleçleme: Gümrük gözetimi altindaki esyanin asli niteliklerini degistirmeden, istiflenmesi , yerinin degistirilmesi , büyük kaplardan küçük kaplara aktarilmasi,kaplarin yenilenmesi veya tamiri, havalandirilmasi,kalburlanmasi,karistirilmasi(Bknz. Türk Dil kurumu Sözlügü)
- Corner Fitting: Konteynerin 8 kösesine monte edilen ve elleçleme/istifte kullanilan güçlendirilmis köse elemani
- Twist Lock: Konteynerlerin köselerinden birbirlerine baglanmasinda kullanilan burgulu özel kilit.
LAY-TIME (astarya)
Yükleme veya bosaltmanin kaç gün, saat ve dakika içinde yapilacagini gösteren bir deyimdir
Astarya = Yükleme & Bosaltma için verilen günlük yükleme bosaltma miktari
Gemiye yüklenecek ya da yüklenmis miktar
Tespit edilen bu zaman, taraflar arasinda kabul edilmis navluna dahil bulundugundan, bunun için ayrica bir ücret talep edilemez. Astarya günleri "Notice of Readiness" (hazirlik mektubu) ile belirlenir. Bu yüzden hazirlik mektubunda verilis, alinis, kabul edilis tarih ve saatinin yazili olarak belirtilip, kanitlanmasi çok önemlidir.
Astarya günleri saptanirken bulunan günlerin yanina "Weather Working Days" ibaresi konularak, hava sartlarinin yükleme/bosaltma üzerindeki olumsuz etkisi giderilmis olur. Bunun yaninda SHEX (Sunday Holiday Excepted) veya FHEX (Friday Holiday Excepted) ibareleri ile astarya günleri uzatilmaya çalisilir. Bunlara ek olarak "Even If Used" ibaresi ile tatil günleri çalisilsa bile Cuma, Pazar ve tatil günlerinin astarya günlerine sayilamayacagi ifade edilerek, sürastaryaya sokulur (tasiyicinin aleyhine olusan bir durum).
DEMURRAGE (sürastarya)
Astarya günleri asildigi zaman, tasitanin ödemeyi kabul ettigi ücrettir. Tespit edilen astarya günleri bittiginde yükleme veya bosaltma tamamlanmamissa tasitan, tasiyana demuragge (sürastarya) adi altinda bir ücret ödemekle yükümlüdür. Demurrage için konteyner kirasi da denilebilir. Konsimentoda belirtilen tarife dogru veya yanlis hukuken ödenmesi gereken miktari gösterir. Eger hiç bir fiyat belirtilmemisse, mahkemenin uygun gördügü fiyat uygulanir
Astarya ve sürastarya ile ilgili hükümle T.C.K.'nin 1030 - 1030ncu maddeleri ile tanimlanmistir.
ARDIYE
Liman sahasini kullanan her aracin ödedigi kiradir. Ardiye ücreti kullanilan süreye paralel olarak gittikçe artar. Dolu konteynerin ardiyesini müsteri, bos konteynerin ardiyesini acente öder. Dolu olan ihracat konteynerlerindan ilk 3 gün ardiye alinmaz. Ancak konteyner tahliye limanina indigi andan itibaren, ardiye ücreti de çalismaya baslar. Ardiye, liman idaresi tarafindan talep edilen bir ücrettir.
BOOKING NOTE (ön anlasma)
Denizyolu ile yükünü tasitmak isteyen bir yük sahibi, ilgilendigi geminin sahibine veya isleticisine giderek; yükünün özelliklerini, göndermek istedigi limani, yüklemenin yapilmasini istedigi limani, yükün yüklemeye hazir olabilecegi tarihi bildirerek görüsür. Eger anlasma saglanirsa "ön anlasma" (booking note) imzalanir. Booking note'larda bir opsiyon süresinin konulmasi, ileride belgenin bir akit olarak degerlendirilmesi olasiligini ortadan kaldirir. Opsiyon sonunda anlasma kendiliginden düser.
YÜKLEME ORDINOSU
Booking note ile bir ön anlasmaya varan taraflar, yükün gemiye yüklenmesi için, bir yükleme ordinosunu yük sahibinin eline vermeden önce, kendisinden bir istek mektubu alir. 3 nüshadan olusan yükleme ordinosunu (Mate's receipt) yükleyene verir ve malin yüklenmesini saglar. Hazirlanan 3 nüsha;
1.nci Nüsha: Yük gemiye fiilen yüklendikten sonra gemi kaptani veya ikinci kaptan tarafindan imzalanip, geminin mührü ile mühürlendikten sonra yükleyiciye iade edilir. Yükte ya da ambalajda bir hasar varsa ve/veya yükü ilgilendiren hususlar bu nüshaya yazilip, imzalanir. Bu nüsha ile yükün fiilen gemiye hangi durumda yüklendigi ispat edildiginden, acente buna istinaden konsimentoyu yükleyiciye verir.
2.nci Nüsha: Acente tarafindan imzalanan bu nüsha gemide kalir. Gemi kaptani tasima veya bosaltma esnasinda, acente tarafindan düzenlenmis diger evraki (manifesto, konsimento vb.) elindeki bu nüsha ile kontrol eder.
3.ncü Nüsha: Bu nüsha acentenin nezdindeki gemi dosyasina konulmak üzere tanzim edilip, yükleyicinin yükleme talimati ve konsimentonun alinip/ satilamaz nüshasi ile birlikte dosyada saklanir.
MANIFESTO
Gelen veya giden malin ne oldugunu, agirligini, nasil paketlendigini, vardigi yerde kime teslim edilecegini vs. gösteren evraktir. Manifesto, yükleyen tarafin acentesi tarafindan hazirlanir ve tahliye limani acentesine gönderilir. Tahliye limanindaki acente, manifestoyu tercüme ettirerek en geç 24 saat içinde gümrüge teslim eder. Mal tahliye limanina geldiginde gemideki yük tercüme edilmis manifesto ile kontrol edilir ve uygun görülürse gemiyi bosaltma emri verilir. Eger gemi birden çok limana ugrayacaksa, her liman için ayri manifesto düzenlenerek, ilgili limanlara gönderilir. Diger limanlarda da yükleme yapilacaksa, o limanlardaki acenteler de manifesto düzenleyerek ilgili limanlara gönderirler. Manifesto gemideki malin gümrük tarafindan takibi nedeniyle, önemli bir belgedir. Manifesto sadece gemide bulunan mallarin detayli bir dökümü olup, navlun bedelleri belirtilmez.
GEÇICI KABUL
Türkiye'deki gümrük mevzuati geregi konteynerler gümrüge tabi mal statüsündedirler. Bu nedenle bir konteynerin limandaki gümrüklü sahadan çikarilmasi veya tekrar limana getirilmesi halinde ortaya çikan gümrükleme masrafidir.